بلوچی ادبی زبان باندات دیوان

بسم اللہ الرحمن الرحیم

السلام علیکم ورحمت اللہ و برکات.

واجہین برات و بانوکین گوھاران

من لوٹیت چندے پیش گال پہ وتئ برات و گوھاران و راجی کماش و مہتران گون شیرزالین کلی بانوکان بہ گؤشان و گون وتئ بلوچ راجے بانداتا ھم بہر بہ کنان.

مجلسے نندیں دمان و ساحتے خاموش کنیں.
من جنان شعرے بلوچی پہ سردی گوش کنیں.

کوکوی وشین توار انت بلبلان بیہوش کنیں.
زیمل و زھیریگ خیالے شاعران دلگوش کنیں.

دیوانے بندین بلوچی وش گؤشین گفتار کنیں.
شاعری گالان ادیبی کچہین سنگار کنیں.

پشت قرطاسا کتابی نقطہان زیبدار کنیں.
نگرھین نقشان حسابی کاغدا آبدار کنیں.

سطر و گالبندان بلوچی سچہ و پلگار کنیں.
گوھرین گالان مروچی دفترا ڈولدار کنیں.


/// شر دلگوش کنیت. :


منا امید ایں کہ شما سرپدے بئت.

او سید ظہور شاہ ھاشمی
وتئ اندازہ و قد وتئ زانتا آئیا شمۓ زبان جوان کتگ و پر شما آسانی کتگ ھنی یک کموکے جہد و رھبند پہ کار انت.
کموکے محنت و جہد پہ وتئ زبانا باید انت کہ ما ھم بہ کن انت و دگہ چیزیکہ مۓ دست نہ بیت آ پشت کپتگینا باندات کن انت.

: دلگوش :

یک گؤش و قندے براتیا مں یک فیس گروپ ے تہا گؤشتگ ات.

یک خری بارے کہ کچوے پر سمات ات 40 ملایا پہ خرا لڈیت نہ کت.

گؤشتش کہ اگہ ما اے کچوا کہ پر سماتیں دستی پر بہ کنیں مۓ گد و پوچ خراب و بی نماز بنت و خرے بارش نہ لڈیت.

بلہ وھدے کہ کشت و کشارانی رون و موش و موسم بیت و بر و ثمرہ ایش تیار بوت انت.

گڑا پیسرا ھما 40 نفر پہ نام نیک مرد کہ ملای اتنت آتک انت پہ دیھک و زکات گرگ و ورگا حاضر بیت انت.

کہ ھما داتگین سمات و درچکانی بر و ثمرہ اتنت کہ گؤشتش مایش نہ لڈین کہ مۓ دست و گد و پچ خراب بنت.
بلہ اشانا کموکے شرم و حیا مں چمان نیست ات و شہرتیش نہ زانت کہ آخر ما چطور وت اے ھامگین دپا روین و زکات و دیہک پچ گرین.

اؤ ھما بیچارگین مردا بارین پہ چہ بزگی و بدبختی یے پہ خرا لڈیت و کشت و کشاری خاک و زور کت انت. و ھما سماتان ئیگ و خاک و زورانی برکت انت کہ مروچی وش وشین و شیرکنین امب و ناہ و موسمبی انت کہ مردم پہ ورگیش سیر نہ بیت و بویش چہ دورا ذران انت.



او پہ بلوچی ادبی زبان دیمرویا ھما سمات و بارے پیما یکین ڈول اینت کہ چرے قاضی و ملایان و دگہ زبان زانتکاران یکے پیش نہ کنزیت و ھما حرفان کہ سید ظہور شاہ ھاشمیا چہ بلوچی ادبی زبانا دغر کتگ و جدا کتگ انت.

ھمت نہ کن انت و پدا ھورش نہ کن انت حتی وت ھم زان انت و وتش ھم جاھے نہ جاھے کار و مرز کنعگاینت و پدا دراھین ادیبان زورتگ انت حتمن جاھے نہ جاھے ھما دعور داتگین حرف کار و مرز کتگ انت.
او شرے زان انت کہ ھما حرف زلوری انت و زیرگی انت.

بلہ وھدے ھما دعور داتگین حرف چنعگ و ماندعیگ بہ بنت.
چو بہ گیند انت کہ زبان سک شیرکین و تام دار انت.
گڑا ھمے زبانے کواس و قاضی و ملا و غیرہ و بل بل پیسرا تچان کن انت رونت مں مسیتان و جمعہ خطبہ و واعظان اعلان کن انت کہ ما اے حرف پدا زرتگ انت تاکہ مہلوک و باپار و سیٹ و نوابان ما پہ شرین نظرے بہ چار انت و داد و دھشتے مارا بہ دعینت و مۓ عزت مزن بہ بیت.

اؤ چرآئیان لہتے چہ وتئ مجبوریا ھچ گؤشت نہ کنت و بازے دگہ فکر و خیال کنت پرچیا کہ آئیان ترسیت کہ اگہ ما ھما حرفان بزورین بلکین مہلوک گوں ما ضد بیت و مارا پہ بدین نظرے چار انت و لہتے جاھل انت و نہ زان انت آئیان فکر کن انت کہ ناگہان بلکین مۓ شہدین زبان تام "طعام" بدلے بیت و مۓ زبان گارے بیت.
او لہتے ترسیت کہ بلکین مارا بہ جن انت و یا بہ جناین انت گون دگرانی گونا پہ حیلہ و ھنر.


بلہ آسکانی گؤشیت کہ ھنیگین دعور آتگہ مہلوک وانندہ و چالاک و زانتکار انت کم کما بلوچ دیما روان انت پہ تعلیم و وانگ و زانگے باروا مردم ھوشیار انت.

آوھدی مہلوک جاھل بیتگ و ھچش نہ زانتگ پہ کاغدے لیکہگ و انعگا محتاج و توربار بیتگ انت و اگہ کسے کموکین وانعگ زانتگ گڑا سابکن آئ ملکے حکومت بیتگ.

1. اگر ھما برابرین ملای اتنت گڑا آئیان پاک و ناپاکین چیزانی باروا زانتگ ات و نہ گؤشتگ اتش کہ مۓ گد و پچ و دست پلیت بنت.

2. اگں نیک مرد اتنت گڑا وتئ گدانی پلیتی پرواھش نہ کتگ ات اگر پہ حقیقتا گدش پلیت بیتگ انتنت گڈا آپ مچ ات وتئ جان گدش شوشتگ اتنت کہ کچو لڈگ پر آییان مانند فرض ات.
کہ روزگار طلب کنعگ و کارے کنعگ وت یک عبادتے و فرض انت رزق حلال کماینگ.
3. ما بلوچ دراھین زانین کہ پہ ھوشکین سماتان مۓ زندگی گوستگ و مۓ مچ و ڈگارانی وراگ بیتگ انت و گد و پچ خراب نہ بنت او اے بارے لڈعگ و مردے کمک کنعگ صواب ات .


مولوی عبداللہ روانبد پیشینی صاحب.

سعدی بلوچستان
گوھرستان بلوچستان.

مں وتئ دراھین شعر و پربندان گیشترین حرف عربی مانداتگ انت پہ ھمے خاطرا کہ بلوچ سرپد بہ بنت کہ بلوچی ادبی زبان چوت انت راست نہ ھنت.
آئیا صاف صاف نبشتہ کتہ تاکہ بلوچ سرپد بہ بنت. بلہ دراھین شعرانی تہا پہ اشارہ ئے گؤشتگ صاف صافی اعلان نہ کتگ کہ بلوچان شمۓ زبان شر نہ ھنت وتئ زبان رھنبدا راست کنیت پرچیا کہ آئیا زانتگ کہ باز جاھل و وحشین بلوچ ھست کہ جانی دشمن بنت چو مۓ ڈولین نا سرپدے نہ بوتگ سرپدین بوتگ.

اؤ آئیا زانتگ کہ انگہ تک بلوچی جاھلی ھست انت. بلہ پہ بانداتا اے گپی ایر کنت کہ باندات وتئ راھا وت روشن کنت.
وھدے کہ کموکے گیشتر بلوچ ھوشیار و چالاک بنت گڑا وتئ رھبندا جوان و شرے کن انت.

در اصلا بلوچ جنگلی وحش بیتگ انت چو کہ منئ گیندگ و زانگ انت و بلوچان جنگل و بری زندگیش کتگ. و نوکی کم کما سرپد بعیان انت و پہ زانتکاریا دلگوش دعیان انت.

بلہ وھدے بہ زان انت کہ پہ دراھین حرفانی زورگا بلوچی زبانے تام"طعام"بدل نہ بیت : بلکیں فقط فرق اشی بیت کہ وانوک و نبیسوک نہ اڑانت.
وگالانی و نام و نشان گیشنگ بنت و گالبندان پجارے کارنت.
کہ اے نام پہ انسانا کار و مرزے بیت و اے نام پہ حیوان و چارپادا کار و مرز بیت و زبان زانعگ و وانعگ سک باز آسان بیت.


آواز ھما تئ بلوچی آواز و تام و
توارے بیت.
بلکین دراھین بلوچ سرپد بنت و بلوچی زبان دیمروی کنت.
عربان زبانین بلوچ فارسی زبانین بلوچ دراھین ھم بہر بنت.


حقیقتا مۓ زبان باز کمزور انت و کمزور کنعگ بوتگ مارا لازمی انت و ضروری انت کہ ما وتئ زبانا شرفدار ڈولدار بہ کن انت.

دلگوش :

"ماں" بلوچ ے زبان نہ ھنت انت

"ماں" بلوچستان

حقیقت
"مع" یا "مں" بلوچستانا ھست ات یک مردے..


1. ف بدل"پ"ق بدل"ک"غ بدل"گ"خ بدل"ھ"یا ح اے حرف


فقط پہ حافظ و تجوید قرآنے وانعگا کار و مرز بنت. حتی شما دلگوش کنیت کہ باز امام مسجد نماز دات. غیر المغضوپ علیہم والضالین. گیر المگدوب الیھم والزالین. بلکل برابر انت.

مثال
پہ نبیسگا فرق کن انت بلہ پہ وانعگا صوت و آواز ھما یک ڈول بیت .

ھر روچ داب کنت نودی شل . گنج و قیمتی گرکی تل. "نبیسگ".
گنج و کیمتی گرکی تل. "وانعگ"
پہکین اشرفی چانگ "نبیسگ"
پہکین اشرپی چانگ "وانعگ"

لیکن بس گالبند پجار بنت.
"گلہ" گندم گؤش انت.
"غلہ"ناراضی گؤش انت.
"گعل"شادہ گؤش انت.
"گل"پل گؤش انت.
"غل"خاک و چیڈ گؤش انت.

وانگ و صوت و آواز ھما بلوچی انت. نبشتانک فرق انت.

شرین شرفدارین زبانے چو کہ اے دگہ زبانانی ڈولے بیت.


/// دلگوش :

نیست وفا زندا دو روچی چون وتا کر گوش کنیں.
اشرفی گالان چتور پہ دست وت سر پوش کنیں.

کاروان رفت و پدائین ما بلوچ سار و ھوش کنیں.
مۓ زبان شہدین بلوچی عزتی در پوش کنیں.

زرتگ انت دراھین ادیبان حرف قدیمی چوش کنیں.
تچک و سچکانین تواران پہ ردا دلگوش کنیں.

جوھرین حرفان مروچی بیا کتابی پوش کنیں.
شیرکنین لبزے بلوچی بیا پدئے گل پوش کنیں.

آسکانی مقصد زبان انت سجہینان لوڈ کنیں.
سیدے گال راستگین و پروشتگینان جوڈ کنیں.


: شمۓ کستر آسکانی بلوچ :

اللہ و ولی التوفیق.